MORALNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ FRANKENSTEINA
Frankenstein’s Moral Responsibility

do pobrania/download

János Kornai

emerytowany profesor Harvard University i Uniwersytetu Korwina w Budapeszcie
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

doi: 10.7366/KIR.2019.7.02

SŁOWA KLUCZOWE

odpowiedzialność moralna ekonomistów, ograniczanie swobód obywatelskich, dominacja, ekspansja, przywracanie komunizmu w Chinach

KEYWORDS

moral responsibility of economists, restriction of civil liberties, domination, expansion, restoration of communism in China

STRESZCZENIE

W pierwszej części artykułu autor zwraca uwagę na odpowiedzialność zachodnich doradców, zalecających reformy rynkowe i prywatyzację. Za niepokojące uważa zmiany zachodzące we współczesnych Chinach, w tym m.in. wykorzystywanie dominującej pozycji gospodarczej do rozbudowy sił zbrojnych, a w związku z tym do poszerzania swoich wpływów w regionie, ograniczania swobód obywatelskich i przywracania dominacji systemu komunistycznego. Apeluje o nieudzielanie Chinom pomocy w konstruowaniu i wytwarzaniu środków, które mogłyby zostać wykorzystane w wojnie konwencjonalnej lub cybernetycznej. Druga część ma charakter polemiczny; stanowi odpowiedź na krytykę tez zawartych w części pierwszej, sformułowaną przez uznanych, światowych komentatorów. Artykuł kończy się wnioskiem, że pomyślny przebieg rozwoju gospodarczego wcale nie musi prowadzić do organicznego rozwoju demokracji.

ABSTRACT

In the first part of the article, the author focuses on the responsibility of Western advisors, who recommended market reforms and privatisation, for the disturbing changes taking place in contemporary China, which include, among others, using its dominant economic position to expand its armed forces, and thereby to increase its impact on the region, suppress civil liberties, and restore the domination of the communist system. The author opines that China must not be assisted in constructing or producing resources that could be used in conventional or cyber warfare. The second part responds to the criticisms levelled at the contents of the first part by commentators worldwide and concludes that a successful economic development does not necessarily lead to organic democratic development.

LITERATURA / REFERENCES

  1. Čapek, K. (1969). Az utolsó ítélet (The Last Judgement). W: Betörők, bírák, bűvészek és társaik (Burglars, Judges, Conjurers and their Companion), (translated to Hungarian by András Zádor, p. 132–136). Budapest: Európa Könyvkiadó.
  2. Gewirtz, J. (2017). Unlikely Partners: Chinese Reformers, Western Economists, and the Making of Global China. Cambridge, MA: Harvard University Press.
  3. Kennan, G. F. (Mr. X.) (1947). The Sources of Soviet Conduct. Foreign Affairs, 25, 566–582. Kornai, J. (1980). Economics of Shortage, vol. A–B. Amsterdam: North-Holland (Polskie wydanie: Niedobór w gospodarce, tłum. U. Grzelońska, Z. Wiankowska, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1985).
  4. Kornai, J. (2019a). Economists Share Blame for China’s ‘Monstrous’ Turn: Western Intellectuals Must Now Seek to Contain Beijing. Financial Times, online on July 10, in print on July 11: 11.
  5. Kornai, J. (2019b). Frankenstein erkölcsi felelőssége. Gondolatok Kína piaci reformjáról. (Frankenstein’s Moral Responsibility. Thought about Market reform in China). Élet és Irodalom, July 19: 5.
  6. Kornai, J. (2019c). Frankenstein erkölcsi felelőssége. Válasz a visszhangra (Frankenstein’s Moral Responsibility. Response to the Feedback). Élet és Irodalom, LXIII (38), 20 September.
  7. Mihalyi, P. (2018). János Kornai turns 90 on January 21. Editor’s Preface. Acta Oeconomica, 68 (Special Issue), 3–8.
  8. Nozick, R. (1990). Examined Life: Philosophical Meditations. New York: Simon & Schuster
  9. Shelley, M. W. (1818). Frankenstein. London: Lackington, Hughes, Harding, Mavor, & Jones.
  10. Street, C. (2019). Western Economists: China Experiment Now Frankenstein’s Monster. The Epoch Times, July 15.
  11. Westad, O. A. (2019). The Sources of Chinese Conduct. Are Washington and Beijing Fighting a New Cold War? Foreign Affairs, 98(5), 86–95.
  12. Xu, Ch. (2019). The Pitfalls of a Centralized Bureaucracy. Acta Oeconomica, 69(1) 1–16.


Źródła internetowe
Kornai, J. (2018). About the Value of Democracy and Other Challenging Research Topics. Transcript of the closing speech of Kornai at the 2-day conference organized on the occasion of his 90th birthday at the Corvinus University of Budapest on 22 February. Köz-Gazdaság, 2, 59–63. Pobrane z: http://unipub.lib.uni-corvinus.hu/3565/1/2018_KG_2_Janos_Kornai_About_the_value.pdf.

SUGEROWANE CYTOWANIE / SUGGESTED CITATION

Kornai J. (2019), Moralna odpowiedzialność Frankensteina, Kultura i Rozwój, nr 7, s. 27-36.