CZTERY GENERALNE ZASADY ZASTOSOWANIA BOURDIEU W DZIAŁANIU
Four Transversal Principles for Putting Bourdieu to Work

do pobrania/download

Loïc Wacquant

Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley

doi: 10.7366/KIR.2017.4.5.05

SŁOWA KLUCZOWE

Bourdieu, Bachelard, Weber, Leibniz, Durkheim, Cassirer, przestrzeń społeczna, władza symboliczna, topologia społeczna, epistemologiczna czujność

KEYWORDS

Bourdieu, Bachelard,Weber, Leibniz, Durkheim, Cassirer, social space, symbolic power,social topology, epistemological vigilance

STRESZCZENIE

Artykuł omawia cztery generalne zasady, które kierują praktyką badawczą Bourdieu i które mogą być użytecznym przewodnikiem w analizie dowolnego obszaru badawczego: Bachelarda imperatyw epistemologicznego zerwania i czujności; weberowski nakaz przeprowadzania potrójnej historyzacji – podmiotu działającego (habitus), świata (przestrzeń społeczna, której szczególnym podtypem jest pole) oraz kategorii analityka społecznego (refleksyjność epistemiczna); leibnizowsko-durkheimowska zachęta do przyjęcia topologicznego sposobu rozumowania, pozwalającego śledzić wzajemne odniesienia pomiędzy przestrzenią symboliczną, przestrzenią społeczną i przestrzenią fizyczną; w końcu cassirerowski moment zwracający uwagę na konstytutywną efektywność form symbolicznych. Sygnalizuję także trzy pułapki, na które bourdieu’ańscy badacze powinni mieć szczególne baczenie: fetyszyzację pojęć, pokusę posługiwania się „mową bourdieu’ańską”, bez przeprowadzenia właściwych dla Bourdieu operacji badawczych, oraz wymuszone użycie jego ram teoretycznych en bloc, w sytuacji kiedy bardziej produktywne byłoby ich użycie na zasadzie „skrzynki z narzędziami”, zgodnie z regułą transpozycji. Drogowskazy te, kierujące procesem tworzenia obiektu badań, nie są teoretycznymi sloganami, ale praktycznymi strategiami analizy antropologicznej.
Oznacza to, że mimesis, a nie exegesis, powinna kierować tymi badaczami społecznymi, którzy chcą budować, rozszerzać bądź też w istotny sposób kwestionować naukową maszynerię i spuściznę Pierre’a Bourdieu.

ABSTRACT

This article spotlights four transversal principles that animate Pierre Bourdieu’s research practice and can fruitfully guide inquiry on any empirical front: the Bachelardian imperative of epistemological rupture and vigilance; the Weberian command to effect the triple historicization of the agent (habitus), the world (social space, of which field is but asubtype), and the categories of the analyst (epistemic reflexivity); the Leibnizian–Durkheimian invitation to deploy the topological mode of reasoning to track themutual correspondences between symbolic space, social space, and physical space; and the Cassirer moment urging us to recognize the constitutive efficacy of symbolic structures. I also flag three traps that Bourdieusian explorers of the social world should exercise special care to avoid: the fetishization of concepts, the seductions of “speakingBourdieuse” while failing to carry out the research operations Bourdieu’s notions stipulate,and the forced imposition of his theoretical framework en bloc when it is more productively used in kit through transposition. These principles guiding the construction of the object are not theoretical slogans but practical blueprints for anthropological inquiry. This implies that mimesis and not exegesis should guide those social scientists who wish to build on, revise, or challenge the scientific machinery and legacy of Pierre Bourdieu.

LITERATURA / REFERENCES

  1. Alexander, J.C. (1995). Fin-de-Siècle Social Theory: Relativism, Reduction and the Problem of Reason. London: Verso.
  2. Althusser, L., Balibar, É., Establet, R., Macherey, P., Rancière, J. (1965). Lire Le Capital, Tome 1 et 2. Paris: Maspéro (przekład ang. Reading Capital, London: Verso 2005).
  3. Aron, R. (1935). La Sociologie allemande contemporaine. Paris: PUF (następne wydania 1950, 1966, 1981, 2007).
  4. Aron, R. (1938). Essai sur la théorie de l’histoire dans l’Allemagne contemporaine, la philosophie critique de l’histoire. Paris: Vrin.
  5. Bachelard, G. (1951). L’Activité rationaliste de la physique contemporaine. Paris: PUF.
  6. Bachelard, G. (1953). Le Matérialisme rationnel. Paris: Presses Universitaires de France.
  7. Bachelard, G. ([1938] 2002). Kształtowanie się umysłu naukowego. Przyczynek do psychoanalizy wiedzy obiektywnej (tłum. D. Leszczyński). Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/obraz terytoria.
  8. Balibar, É. (1991). Le concept de coupure épistémologique de Gaston Bachelard à Louis Althusser. W: E. Balibar, Écrits pour Althusser. Paris, La Découverte.
  9. Bourdieu, P. (1968). Structuralism and theory of sociological knowledge. Social Research, 35 (4), 681–706.
  10. Bourdieu, P. (1971). Genèse et structure du champ religieux. Revue française de sociologie, 12 (3), 295–334.
  11. Bourdieu, P. (1977). Algérie 60. Structures temporelles et structures sociales. Paris: Minuit.
  12. Bourdieu, P. (1984). Homo academicus. Paris: Minuit.
  13. Bourdieu, P. (1986). Choses dites. Paris: Minuit.
  14. Bourdieu, P. ([1982] 1990). Language and Symbolic Power. Cambridge: Harvard University Press.
  15. Bourdieu, P. (2000). Les Structures sociales de l’économie. Paris: Le Seuil.
  16. Bourdieu, P. ([1992] 2001a). Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego (tłum. A. Zawadzki). Kraków: Universitas.
  17. Bourdieu, P. (2001b). Science de la science et réflexivité. Paris: Raisons d’agir Éditions.
  18. Bourdieu, P. (2002). Esquisse pour une auto-analyse. Paris: Raisons d’agir Éditions.
  19. Bourdieu, P. ([1998] 2004). Męska dominacja (tłum. L. Kopciewicz). Warszawa: Oficyna Naukowa.
  20. Bourdieu, P. ([1997] 2006). Medytacje pascaliańskie (tłum. K. Wakar). Warszawa: Oficyna Naukowa.
  21. Bourdieu, P. ([1972] 2007). Szkic teorii praktyki, poprzedzony trzema studiami na temat etnologii Kabylów (tłum. W. Kroker, E. Klekot). Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
  22. Bourdieu, P. (2008a). Esquisses algériennes. Paris: Le Seuil.
  23. Bourdieu, P. ([1980] 2008b). Zmysł praktyczny (tłum. M. Falski). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego).
  24. Bourdieu, P. (2011). With Weber, against Weber. W: S. Susen, B.S. Turner (red.), The Legacy of Pierre Bourdieu: Critical Essays (s. 111–124). London: Anthem Press.
  25. Bourdieu, P. (2013). Manet. Une révolution symbolique. Paris: Editions Raisons d’agir and Le Seuil.
  26. Bourdieu, P. (2016). Sociologie générale, t. 2: Cours au Collège de France, 1983–1986. Paris: Editions Raisons d’agir and Le Seuil.
  27. Bourdieu, P., Chamboredon, J-C., Passeron, J-C. (1968). Le Métier de sociologue. Préalables épistémologiques. Paris–The Hague: Mouton.
  28. Bourdieu, P., Darbel, A. (1966). L’Amour de l’art. Les musées européens et leurs publics. Paris: Minuit.
  29. Bourdieu, P., de Saint Martin, M. (1982). La sainte famille: L’épiscopat français dans le champ du pouvoir. Actes de la recherche en sciences sociales, 44, 2–53.
  30. Bourdieu, P., Wacquant, L. ([1992] 2001). Zaproszenie do socjologii refleksyjnej (tłum. A. Sawisz). Warszawa: Oficyna Naukowa.
  31. Butler, J. (2010). Walczące słowa. Mowa nienawiści i polityka performatywu (tłum. A. Ostolski). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
  32. Cassirer, E. (1902). Leibniz’ System in seinen wissenschaftlichen Grundlagen. Marburg: Elwert.
  33. Cassirer, E. ([1944] 1977). Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury (tłum. A. Staniewska, B. Suchodolski). Warszawa: Czytelnik.
  34. Collins, R. (1994). Four Sociological Traditions. New York: Oxford University Press.
  35. Croce, M. (2015). The habitus and the critique of the present: A wittgensteinian reading of Bourdieu’s social theory. Sociological Theory, 33 (4), 327–346.
  36. De Risi, V. (2007). Geometry and Monadology: Leibniz’s Analysis Situs and Philosophy of Space. Basel: Birkhäuser.
  37. Decoteau, C. (2016). The reflexive habitus: Critical realist and Bourdieusian social action. European Journal of Social Theory, 19 (3), 303–321.
  38. Durkheim, É. ([1900] 1965). Socjologia i jej dziedzina. W: Filozofia i socjologia XX wieku (seria „Myśli i Ludzie”) (tłum. J. Szacki). Warszawa: Wiedza Powszechna.
  39. Durkheim, É., Mauss M. ([1901] 2001). O niektórych pierwotnych formach klasyfikacji. Fragment planu ogólnej socjologii opisowej. W: M. Mauss, Socjologia i antropologia (tłum. J. Szacki) (s. 515–614). Warszawa: Wydawnictwo KR.
  40. Fligstein, N., McAdam, D. (2012). A Theory of Fields. New York: Oxford University Press Fogle, N. (2011). The Spatial Logic of Social Struggle: A Bourdieuian Topology. Lexington, MA: Lexington Books.
  41. Harding, A., Blokland, T. (2014). Urban Theory: A Critical Introduction to Power, Cities and Urbanism in the 21st Century. London: Sage.
  42. Joas, H., Knöbl, W. (2009). Social Theory: Twenty Introductory Lectures. Cambridge: Cambridge University Press.
  43. Lippuner, R. (2012). Pierre Bourdieu. W: F. Eckard (red.), Handbuch Stadtsoziologie. Berlin: VSA Verlag.
  44. Marom, N. (2014). Relating a city’s history and geography with Bourdieu: One hundred years of spatial distinction in Tel Aviv. International Journal of Urban and Regional Research, 38 (4), 1344–1362.
  45. Mead, G. (2016). Bourdieu and conscious deliberation: An anti-mechanistic solution. European Journal of Social Theory, 19 (1), 57–73.
  46. Medvetz, T., Sallaz, J. (red.) (2018). The Oxford Handbook of Pierre Bourdieu. New York: Oxford University Press.
  47. Moore, H.L. (red.) (1999). Anthropological Theory Today. Cambridge, UK: Polity Press.
  48. Lemert, Ch. (red.) (2016). Social Theory: The Multicultural, Global, and Classic Readings. Boulder, CO: Westview Press.
  49. Ortner, S.B. (2006). Anthropology and Social Theory: Culture, Power, and the Acting Subject. Durham, NC: Duke University Press.
  50. Powell, W.W., DiMaggio, P.J. (red). (1991). The New Institutionalism in Organizational Analysis. New York: Cambridge University Press.
  51. Rheinberger, H.-J. (2010). On Historicizing Epistemology: An Essay. Stanford: Stanford University Press.
  52. Schatzki, Th.R. (2008). Social Practices: A Wittgensteinian Approach to Human Activity and the Social. Cambridge: Cambridge University Press.
  53. Sewell Jr, W.H. (2005). Logics of History: Social Theory and Social Transformation. Chicago: University of Chicago Press.
  54. Shusterman, R. (red.) (1999). Bourdieu: A Critical Reader. Cambridge, MA: Blackwell.
  55. Silva, E.B. (red.). (2016). Habitus: Beyond sociology. The Sociological Review, 64 (1), 73–92.
  56. Storper, M., Scott, A.J. (2016). Current debates in urban theory: A critical assessment. Urban Studies, 53 (6), 114–1136.
  57. Strand, M., Lizardo, O. (2017). The hysteresis effect: Theorizing mismatch in action. Journal for the Theory of Social Behaviour, 47 (2), 164–194.
  58. Wacquant, L. (1999). A sociological workshop in action: Actes de la recherche en sciences sociales. W: L.D. Kritzman (red.), The Columbia History of Twentieth-Century French Thought (s. 683–685). New York: Columbia University Press.
  59. Wacquant, L. (2002). Scrutinizing the street: Poverty, morality, and the pitfalls of urban ethnography. American Journal of Sociology, 107, 6, 1468–1532.
  60. Wacquant, L. (2013). Symbolic Power and Group-Making: On Bourdieu’s Reframing of Class. Journal of Classical Sociology, 13 (2), 274–291.
  61. Wacquant, L. (2014). Marginality, Ethnicity and Penality in the Neoliberal City: An Analytic Cartography. Ethnic & Racial Studies, 37, 10 (sympozjum z udziałem A. Clarno, M. Dawsona, M. Desmonda, A. Lerman, M. Loveman, D. Masseya, D. Roberts, R. Sampsona, W.J. Wilsona, A. Wimmera), 1687–1711.
  62. Wacquant, L. (2016). Zwięzła genealogia i anatomia habitusu (tłum. T. Warczok). Praktyka Teoretyczna, 3 (21), 163–173.
  63. Wacquant, L. (2017). Praktyka i władza symboliczna u Bourdieu: widok z Berkeley (tłum. T. Warczok). Praktyka Teoretyczna, 3 (21), 174–191.
  64. Wacquant, L. (2018). Bourdieu Comes to Town: Pertinence, Principles, Applications. International Journal of Urban and Regional Research, 42 (1), 90–105.
  65. Wacquant, L. (w druku). The Two Faces of the Ghetto. Cambridge: Polity Press.
  66. Weber, M. (1958). From Max Weber: Essays in Sociology (red. H.H. Gerth, C. Wright Mills. New York: Oxford University Press.
  67. Webster, H. (2010). Bourdieu for Architects. London: Routledge.
  68. Weik, E. (2010). Research note: Bourdieu and Leibniz: Mediated Dualisms. The Sociological Review, 58 (3), 486–496.

SUGEROWANE CYTOWANIE / SUGGESTED CITATION

Wacquant L. (2017), Cztery generalne zasady zastosowania Bourdieu w działaniu, Kultura i Rozwój, nr 4 (5), s. 65-79.